O Sympozjum

Od kilkunastu już lat Międzynarodowe Sympozjum EBHC jest forum dyskusji nad oceną technologii medycznych i efektywnością rozwiązań systemowych. Siłą rzeczy stało się również forum dyskusji nad kształtem systemu ochrony zdrowia w Polsce.

Przez te lata członkowie Stowarzyszenia CEESTAHC stworzyli setki opracowań: analiz, rekomendacji, wytycznych i raportów. Teoretycznie wypracowaliśmy i udostępniliśmy społeczeństwu tysiące stron przydatnej wiedzy, która może poprawić efektywność działania systemu ochrony zdrowia w Polsce. Tyle, że praktycznie zaledwie ułamek tej wiedzy znalazł zastosowanie w realnych działaniach, mających na celu poprawę sytuacji. Z naszych doświadczeń wynika, że jakikolwiek przełożenie na rzeczywistość mają opracowania zaadoptowane na potrzeby prostych działań wykonywanych na niższych szczeblach organizacji systemu ochrony zdrowia (np. programów zdrowotnych).

Reszta wiedzy istnieje, rozrasta się dzięki przybywaniu badań pierwotnych oraz jest wielokrotnie przetwarzana w kolejnych badaniach wtórnych. Ale przeciętny uczestnik systemu nawet nie wie o istnieniu i skali powstających cały czas nowych informacji. Powstająca cały czas masa danych (czyli Evidence) jest jak obejmująca cały las grzybnia, która pozostaje niewidoczna, a tylko w niektórych miejscach i w specyficznych warunkach wydaje widoczne na powierzchni owocniki. Te zewnętrzne przejawy życia grzybni to nasze działania (czyli Action) podejmowania w ramach systemów ochrony zdrowia: programy zdrowotne, reformy systemów, wdrożenia rozwiązań. Tylko pomysły, które napotkają korzystne okoliczności mają szansę zakończyć się sukcesem. Tylko czy tak powinno być?

Przez kilkanaście lat pracy nad optymalizacją rozwiązań przekonaliśmy się, że najtrudniejszym etapem wdrażania wszelkich innowacji na polu organizacji dużych systemów jest zamiana idei w czyny. Przekazanie wyników analiz i propozycji rozwiązań decydentom, a potem wykonawcom wymaga nie mniejszego wysiłku niż cały proces badawczy i analityczny. Niewystarczający wysiłek włożony w propagowanie wypracowanych rozwiązań, brak pomysłu na przekaz lub niewłaściwa komunikacja może odłożyć na lata praktyczne spożytkowanie pracy naukowej nad problemem lub całkowicie zniweczyć szansę zastosowania innowacji.

Przejście od pracy badawczo-analitycznej do pracy wdrożeniowej jest trudne, bo napotyka kilka poważnych barier:

1. Zmiana środowiska. Wypielęgnowany pomysł opuszcza inkubator i swoich naukowych rodziców by trafić pod opiekę ludzi, którzy mogą na co dzień zajmować się zupełnie innymi zagadnieniami i dla których pomysł może być niezrozumiały.
2. Lęk przed zmianą. O ile w procesie twórczym autorzy pomysłu widzą w nim same korzyści, to potencjalni wykonawcy mogą skupić się na tym co z ich stabilnego środowiska pracy zostanie zaburzone lub utracone w wyniku wdrożenia nowego rozwiązania.
3. Sceptycyzm. Po tylu latach wypróbowywania w Polsce różnych nietrafionych, często szytych pod polityczne zapotrzebowania, rozwiązań, interesariusze rynku zdrowia mogą być nieufni wobec kolejnych „wspaniałych i jedynych słusznych usprawnień”.
4. Uwarunkowania polityczne. Ochrona zdrowia jest tematem delikatnym i ze względu na nieustanny wpływ na życie wszystkich obywateli wrażliwym na histeryczne reakcje. Stąd u decydentów może występować dodatkowy opór przed zmianami, które niosą ze sobą ryzyko naruszenia istniejącego status quo. Cykl wyborczy też może być przekleństwem dla reform, bo wszelkie rozwiązania wymagające przystosowywania przez czas dłuższy niż kadencja wyborcza jest zagrożony skasowaniem przy ewentualnej zmianie władzy, często zanim zdąży zacząć działać.
5. Brak pomysłu na wdrożenie. Większość budżetów projektów badawczych nie przewiduje a priori środków na przekucie przyszłych owoców badań na programy wdrożeniowe innowacji. Zaczynając projekt, dąży się do uzyskania środków na same badania. Praca badawcza ma to do siebie, że udowadnia lub obala hipotezy, więc często trudno jest na początku zakładać praktyczne wykorzystanie wyników, bo są one jeszcze nieznane. Gdy w wyniku analizy powstanie pomysł na usprawnienie, to działania tracą rozpęd z powodu braku planu działania i środków.

Podejrzewamy, że trudności z przejściem od Evidence do Action to nie tylko polski problem. Zapewne tysiące badaczy na całym świecie odczuwają na jakimś etapie kariery zawodowej niesatysfakcjonujący wpływ swoich wysiłków na poprawę sytuacji w rzeczywistym świecie. Czołowe światowe organizacje, takie jak Cochrane Collaboration, od lat publikują streszczenia swoich raportów napisane przystępnym językiem, udostępniane w językach narodowych (tzw. plain language summary, PLS). Mają one na celu dzielenie się wiedzą z osobami nieobeznanymi z naukową nomenklaturą i bez biegłej znajomości angielskiego. Jest to próba udzielenia dostępu do grzybni (Evidence) z pominięciem czekania na owocniki (Action).

Zapraszamy do dyskusji nad sposobami przyspieszenia Action, aby ogromna grzybnia naszej Evidence stała się przydatna nie tylko do specjalistycznych publikacji naukowych. Wierzymy, że nasza skumulowana wiedza odpowiednio użyta może mieć moc poprawy zdrowia.